Ból kręgosłupa

Ból kręgosłupa, a mówiąc szerzej ból pleców, jest zjawiskiem bardzo powszechnym zarówno w populacji dzieci, młodzieży, jak i osób dorosłych. Szacuje się wręcz, iż różnego rodzaju zespoły bólowe lokalizujące się w obrębie pleców dotykają chociaż raz w życiu blisko 70 do 90% osób, które nie ukończyły jeszcze 20 roku życia (w populacji osób po 20 roku życia odsetek ten jest jeszcze wyższy i sięga blisko 100%). Zatem, jakie są najczęstsze przyczyny bólów kręgosłupa u dzieci i młodzieży oraz jak im skutecznie zapobiegać?

Ból kręgosłupa u dzieci i młodzieży — przyczyny

Ból kręgosłupa u dzieci i młodzieży może mieć szereg różnych przyczyn (najczęściej mamy do czynienia z sumowaniem się kilku niekorzystnych czynników). Spośród nich na szczególną uwagę rodziców oraz nauczycieli szkolnych zasługują:

• Wady postawy — mają zwykle charakter wad nabytych, a ich pojawienie się jest związane najczęściej z tak zwaną strefą środowiskową — brakiem aktywności fizycznej, nieodpowiednim noszeniem plecaka lub teczki na książki, czy też złym ustawieniem oświetlenia przy biurku. Szacuje się, iż występują one u około 30 do 35% dzieci (spośród nich najczęściej stwierdza się nadmierne pogłębienie kifozy piersiowej – plecy okrągłe, nadmierne pogłębienie lordozy lędźwiowej – plecy wklęsłe oraz skoliozę – boczne skrzywienie kręgosłupa). Należy jednak pamiętać, iż u większości z tych małych pacjentów nasilenie wad postawy jest niewielkie i wymaga od nich jedynie wykonywanie regularnych ćwiczeń korekcyjnych.
• Stres — jednym z objawów przewlekłego stresu mogą różnego rodzaju zespoły bólowe.
• Urazy — dzieci są bardzo ruchliwe, a co za tym idzie może u nich często dochodzić do różnego rodzaju urazów objawiających się bólem pleców. Najczęściej mają one charakter samoczynnie ustępujący i są związane z różnego rodzaju naciągnięciami struktur ścięgnisto-mięśniowych. Co warte zaznaczenia, jeśli pourazowe bóle kręgosłupa nie przemijają po kilku dniach lub są bardzo silnie wyrażone, to wskazana jest pilna wizyta u lekarza.
• Przeciążenie pleców — powstaje w momencie, gdy ciężar plecaka lub torby przekracza możliwości adaptacyjne oraz kompensacyjne organizmu dziecka (zaleca się, aby masa tornistra nie przekraczała 15% masy ciała malucha — im bliżej, tym dla dziecka zdrowiej).
• Guzy uciskające struktury kręgosłupa — występują stosunkowo rzadko i w około 80% przypadków mają charakter zmian łagodnych. Oprócz objawów bólowych mogą również dawać objawy neurologiczne — na przykład zaniki mięśni, osłabienie siły kończyn, czy też zniesienie czucia dotyku na określonym obszarze skóry.
• Układowe choroby tkanki łącznej — spośród nich u dzieci najczęściej występuje młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS) oraz zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK). Ich leczenie jest procesem bardzo złożonym i wymaga ścisłej współpracy młodego pacjenta, jego rodziców, lekarza reumatologa oraz fizjoterapeuty (regularne ćwiczenia odgrywają ogromną rolę w procesie leczenie tych jednostek chorobowych).
• Choroby jamy brzusznej — ból pleców może mieć charakter wtórny do innych chorób toczących się na przykład w obrębie jamy brzusznej — jednostronny lub o wiele rzadziej obustronny ból w okolicy lędźwiowej może być objawem ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek, czy też ataku kolki nerkowej.

Ból kręgosłupa u dzieci — czynniki predysponujące

Bóle kręgosłupa u części dzieci występują o wiele częściej. Przypuszcza się, iż może być to związane z występowaniem pewnych możliwych do wyeliminowania czynników predysponujących:

• Nadwaga oraz otyłość — choć nie udało się jednoznacznie udowodnić, iż zaburzenia masy ciała u dzieci wywołują bóle kręgosłupa, to zaleca się redukcję ilości nadprogramowych kilogramów u każdego malucha z BMI powyżej 25 kg/m2.
• Ograniczona ruchomość oraz elastyczność struktur ścięgnisto-mięśniowych pleców — zauważono, iż u dzieci lepiej rozciągniętych oraz charakteryzujących się większą mobilnością problem bólów kręgosłupa występuje znamiennie rzadziej.
• Mała aktywność fizyczna — uważa się, iż umiarkowana aktywność fizyczna jest czynnikiem chroniącym przed bólami kręgosłupa. Nie dotyczy to sytuacji, gdy osoba ćwiczy profesjonalnie lub ćwiczenia wykonywane są przez nią w sposób nieprawidłowy — w tych przypadkach bóle pleców mogą występować znacznie częściej niż w populacji ogólnej.
• Siedzący tryb życia — długie godziny spędzane przed telewizorem lub przy komputerze negatywnie odbijają się na zdrowiu dziecka i mogą prowadzić do pojawienia się, a następnie utrwalenia wad postawy, zespołów bólowych kręgosłupa, czy też zaburzeń widzenia.
• Duży ciężar tornistra noszonego przez dziecko — jak już wspominaliśmy, masa plecaka, czy też torby noszonej przez dziecko do szkoły nie powinna przekraczać 15% masy jego ciała. Co ciekawe, nie zaobserwowano innej częstości występowania bólów kręgosłupa u maluchów noszących plecaki oraz u tych noszących torby na ramię.
• Niekorzystne czynniki psychospołeczne — dzieci narażone na ciągły stres, czy też te pochodzące z rodzin o niższym statusie socjoekonomicznym znamiennie częściej cierpią na różnego rodzaju bóle pleców, czy też inne zespoły bólowe.

Regularna aktywność fizyczna — klucz do zdrowego kręgosłupa

Podkreśla się bardzo dużą rolę regularnie oraz poprawnie wykonywanych ćwiczeń w zapobieganiu i leczeniu zespołów bólowych kręgosłupa u dzieci i dorosłych. Naszą rekomendacją w tym zakresie jest wykorzystanie drabinek gimnastycznych:

• Winner Black
• Fusion Set z osprzętem

Pozwalają one bowiem na wykonywanie szeregu ćwiczeń o charakterze rozciągającym, zwiększającym mobilność, wzmacniającym mięśnie stabilizujące kręgosłupa oraz aerobowym (pomagającym w redukcji masy ciała). Czynni to z nich sprzęt uniwersalny, mogący pełnić funkcję domowego centrum sportowego dla całej rodziny.

W tym miejscu warto zaznaczyć również, iż drabinki gimnastyczne doskonale sprawdzają się podczas różnych zabaw ruchowych. Pozwala to na przedstawienie dziecku aktywności fizycznej jako świetnej zabawy oraz zaangażowanie w ćwiczenia całej rodziny. Zabawa taka niesie za sobą liczne walory zdrowotne, ale i psychospołeczne (dziecko może rozładować stres, a także wzmocnić więzi z rodzicami i rodzeństwem).

Podsumowując, problem bólów kręgosłupa wśród dzieci jest powszechny i wymaga skutecznych działań ze strony rodziców już na początku rozwoju malucha. Spośród nich najważniejsza wydaje się profilaktyka wad postawy oraz propagowanie zdrowej i zrównoważonej aktywności fizycznej, najlepiej wykonywanej wspólnie z rodziną.